Βραζιλιάνοι επιστήμονες φαίνεται πως είναι κοντά σε εμβόλιο κατά του ιού Ζίκα

Βραζιλιάνοι επιστήμονες φαίνεται πως είναι κοντά σε εμβόλιο κατά του ιού Ζίκα

Το εμβόλιο αναπτύσσεται από Βραζιλιάνους ερευνητές και βασίζεται σε τεχνολογία γνωστή ως «σωματίδια που μοιάζουν με ιούς» (VLPs), η οποία δεν χρησιμοποιεί γενετικό υλικό από τον παθογόνο οργανισμό.

Ένα νέο εμβόλιο κατά του ιού Ζίκα που αναπτύχθηκε στη Βραζιλία από ερευνητές του Ινστιτούτου Τροπικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Σάο Πάολο αποδείχθηκε ασφαλές και αποτελεσματικό σε δοκιμές με ποντίκια.

Εκτός από την ανοσολογική απόκριση κατά του παθογόνου που διέγειρε, το εμβόλιο προστάτευσε επίσης τα ζώα από τη βλάβη στον εγκέφαλο και τους όρχεις που συνήθως προκαλείται από την ιογενή λοίμωξη. Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό NPJ Vaccines υποδεικνύοντας μια σημαντική πρόοδο στις στρατηγικές πρόληψης του ιού Ζίκα.

«Έχουν περάσει δέκα χρόνια από την έναρξη της επιδημίας του ιού Ζίκα στη Βραζιλία και η ασθένεια εξακολουθεί να αποτελεί απειλή για τη δημόσια υγεία, ειδικά για τις εγκύους και τα μωρά τους. Στη μελέτη, καταφέραμε να σχεδιάσουμε μια σύνθεση που μπορεί να εξουδετερώσει τον παθογόνο παράγοντα και να προστατεύσει τα τρωκτικά τόσο από τη φλεγμονή του εγκεφάλου, που μια από τις πιο ανησυχητικές συνέπειες της λοίμωξης, όσο και από τη βλάβη των όρχεων. Η τελευταία δεν έχει παρατηρηθεί σε επιδημιολογικές μελέτες, αλλά αποτελεί αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό της νόσου όταν μελετάται στο εργαστήριο», εξηγεί σε δελτίο τύπου ο ερευνητής Gustavo Cabral de Miranda που είναι υπεύθυνος για το έργο.

Ο Miranda εξηγεί ότι η σύνθεση χρησιμοποιεί μια στρατηγική που βασίζεται σε μια τεχνολογία γνωστή ως «σωματίδια που μοιάζουν με ιούς» (VLP).

«Σε αντίθεση με τις πιο παραδοσιακές στρατηγικές, οι οποίες χρησιμοποιούν εμβόλιο με εξασθενημένο ή αδρανοποιημένο ιό, σε αυτή τη σύνθεση δεν χρησιμοποιούμε το γενετικό υλικό του παθογόνου, γεγονός που καθιστά την ανάπτυξή του ασφαλέστερη και πιο οικονομική, χωρίς την ανάγκη ουσιών που ενισχύουν την ανοσολογική απόκριση (ανοσοενισχυτικών».

Σύμφωνα με τον ίδιο, η τεχνολογία ουσιαστικά στηρίζεται σε δύο συστατικά, στο σωματίδιο-φορέα (VLP), το οποίο κάνει το ανοσοποιητικό σύστημα να αναγνωρίζει την παρουσία ενός ιού και στο ιικό αντιγόνο, το οποίο διεγείρει το ανοσοποιητικό σύστημα για να παραγάγει συγκεκριμένα αντισώματα, σε αυτήν την περίπτωση κατά του ιού Ζίκα, που τον εμποδίζουν να εισέλθει στα κύτταρα.

Για το εμβόλιο που ανέπτυξαν οι ερευνητές, χρησιμοποιήθηκε ως VLP μια καλά μελετημένη πλατφόρμα που ονομάζεται QβVLP, η οποία μιμείται τη δομή του ιού, επιτρέποντας στο ανοσοποιητικό σύστημα να τον «αναγνωρίζει» ως απειλή. Το επιλεγμένο αντιγόνο ήταν το EDIII, το οποίο αποτελεί μέρος της πρωτεΐνης του περιβλήματος του ιού Zika και διευκολύνει στη σύνδεση με έναν υποδοχέα στα ανθρώπινα κύτταρα.

«Εμβολιάσαμε τα ποντίκια με τα VLP που παράχθηκαν στο εργαστήριο χρησιμοποιώντας βακτήρια Escherichia coli αφού τα ενώσαμε χημικά με το αντιγόνο EDIII. Αυτή η συνδυασμένη δομή μιμείται έναν πραγματικό ιό, με το EDIII προσαρτημένο στο εξωτερικό της πλατφόρμας», περιγράφει ο Nelson Côrtes, ο πρώτος συγγραφέας της μελέτης. «Όταν το σκεύασμα εγχέεται στο σώμα, αυτός ο συνδυασμός ενεργοποιεί μια ισχυρή ανοσολογική απόκριση, συμπεριλαμβανομένων αντισωμάτων και κυττάρων Th1, ενός υποτύπου Τ λεμφοκυττάρων που παίζουν κρίσιμο ρόλο στην απόκριση».

Δοκιμές που διεξήχθησαν σε γενετικά τροποποιημένα ποντίκια, τα οποία είναι πιο ευάλωτα στον ιό έδειξαν, ότι το εμβόλιο προκάλεσε την παραγωγή αντισωμάτων που τον εξουδετέρωσαν. Αυτά τα αντισώματα εμπόδισαν την επιδείνωση της λοίμωξης και, κατά συνέπεια, την εμφάνιση συμπτωμάτων.

Οι ερευνητές διερεύνησαν επίσης τις επιπτώσεις της λοίμωξης από τον ιό Ζίκα σε διάφορα όργανα των ποντικών, όπως εγκέφαλο, νεφρά, ήπαρ, ωοθήκες και όρχεις. «Το εμβόλιο απέδειξε την ικανότητά του να προστατεύει τα αρσενικά ποντίκια από τη βλάβη των όρχεων», λέει ο Côrtes. «Αυτό είναι σημαντικό, δεδομένων των γνωστών κινδύνων σεξουαλικής μετάδοσης του ιού Ζίκα και της δυνατότητάς του να πλήττει τους όρχεις, επηρεάζοντας αρνητικά τη σπερματογένεση και την αναπαραγωγική υγεία στο σύνολό της», τονίζει ο ερευνητής.

Ο ιός Ζίκα αποτελεί μια πρόσθετη πρόκληση για την ανάπτυξη εμβολίων λόγω της ομοιότητάς του με τους τέσσερις ορότυπους του ιού του δάγκειου πυρετού, οι οποίοι κυκλοφορούν στο ίδιο περιβάλλον. Αυτή η ομοιότητα σημαίνει ότι τα αντισώματα μπορούν να «μπερδέψουν» το ένα παθογόνο με το άλλο.

Αυτό που οι επιστήμονες αποκαλούν διασταυρούμενη αντίδραση είναι αυτό που αρχικά μπορεί να φαίνεται ωφέλιμο, επειδή το ανοσοποιητικό σύστημα αναγνωρίζει έναν παρόμοιο ιό. Ωστόσο, εάν τα αντισώματα δεν είναι αρκετά ισχυρά για να αποτρέψουν μια δεύτερη μόλυνση από διαφορετικό ορότυπο δάγκειου πυρετού, για παράδειγμα, το αποτέλεσμα είναι ένα φαινόμενο μπούμερανγκ. Τα αντισώματα συνδέονται με τον ιό, διευκολύνοντας το κύτταρο ξενιστή να «καταπιεί» τον παθογόνο παράγοντα. Έτσι, ο ίδιος ο οργανισμός βοηθά τον παθογόνο παράγοντα να μολύνει τα κύτταρα.

«Το εμβόλιο δεν προκαλεί διασταυρούμενη αντίδραση, κάτι που είναι πολύ θετικό. Προηγούμενες μελέτες της ομάδας είχαν ήδη μελετήσει αυτό το ζήτημα και η χρήση του αντιγόνου EDIII επιτρέπει στο ανοσοποιητικό σύστημα να παράγει αντισώματα που είναι πιο ειδικά για τον ιό Ζίκα, αποφεύγοντας το πρόβλημα», λέει ο Miranda.