Το Facebook «προωθεί» τις θεωρίες συνωμοσίας - Νεκροί λόγω παραπληροφόρησης

Οι ιστοσελίδες με ψευδείς πληροφορίες προέρχονται από διαφορετικά υπόβαθρα. Αφορούν εναλλακτική ιατρική, βιολογικές καλλιέργειες, ακροδεξιά πολιτική, θρησκευτικούς λόγους και γενικότερα συνωμοσιολογία

Έρευνα δείχνει ότι παρά τις δεσμεύσεις η ιστοσελίδα δεν έχει καταφέρει να περιορίσει τη διασπορά ψευδών πληροφοριών και θεωριών συνωμοσίας για τον κοροναϊό με τα αποτελέσματα να είναι, σε κάποιες περιπτώσεις, καταστροφικά


Το μεγάλο πρόβλημα των ψευδών ειδήσεων και των επικίνδυνων θεωριών συνωμοσίας ανέδειξε όσο ποτέ πριν η πανδημία του κοροναϊού. Στο διαδίκτυο και κυρίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δημιουργήθηκαν, διανεμήθηκαν και κυκλοφόρησαν λιγότερο ή περισσότερο παρανοϊκές θεωρίες συνωμοσίας που βρήκαν εκατομμύρια οπαδούς παγκοσμίως. Τεράστιο ρόλο σε αυτήν την εξάπλωση διαδραμάτισε το Facebook. Έρευνα του οργανισμού Avaaz αποκάλυψε ότι μόνο τον Απρίλιο ιστοσελίδες που παραπληροφορούσαν το κοινό για την πανδημία προσέλκυσαν περίπου 500 εκατ. views στο Facebook.

Η ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης είχε δεσμευθεί ότι θα λάβει μέτρα κατά των θεωριών συνωμοσίας και των ψευδών πληροφοριών αναφορικά με τον κοροναϊό. Παρά όμως τις δεσμεύσεις ο αλγόριθμος της ιστοσελίδας φαίνεται ότι προώθησε ένα δίκτυο από ιστοσελίδες που δημοσίευαν συστηματικά επικίνδυνες και ψευδείς ειδήσεις.

Χαρακτηριστικό του πόσο καταστροφικό μπορεί να αποδειχθεί αυτό είναι το αποτέλεσμα της έρευνας που διεξήγαγε το London School of Hygiene and Tropical. Σύμφωνα με αυτή, οι δέκα κορυφαίες σε επισκεψιμότητα ιστοσελίδες, που δημοσιεύουν ανακριβείς πληροφορίες και θεωρίες συνωμοσίας για τον ιό, έλαβαν τετραπλάσια views στο Facebook από τα δέκα πιο αξιόπιστα και καλά ενημερωμένα ιατρικά σάιτ. Μάλιστα, οι ερευνητές κατάφεραν να συνδέσουν μια συγκεκριμένη ψευδή είδηση για τον ιό με 800 θανάτους.

Οι ιστοσελίδες με ψευδείς πληροφορίες προέρχονται από διαφορετικά υπόβαθρα. Αφορούν εναλλακτική ιατρική, βιολογικές καλλιέργειες, ακροδεξιά πολιτική, θρησκευτικούς λόγους και γενικότερα συνωμοσιολογία.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι 82 ιστοσελίδες διέσπειραν γενικότερα ψευδείς πληροφορίες και έλαβαν 3,8 δισ. views μέσα σε ένα διάστημα 12 μηνών. Τον περασμένο Απρίλιο, όταν και το θέμα της πανδημίας είχε ξεσπάσει παγκοσμίως, έλαβαν μέσα σε 30 μέρες, 460 εκατ. views.

"Αυτό σημαίνει ότι όταν οι πολίτες χρειάζονταν, όσο ποτέ άλλοτε, αξιόπιστη πληροφόρηση για την υγεία τους ο αλγόριθμος του Facebook υπονόμευε αυτή τη προσπάθεια. Όλα αυτά παρόλο που η ιστοσελίδα είχε δεσμευθεί ότι θα προωθήσει τις αξιόπιστες και επιστημονικά τεκμηριωμένες πληροφορίες" αναφέρει η έρευνα.

Αποκαλύπτει επίσης πως ένα σχετικά μικρό δίκτυο είναι υπεύθυνο για την προώθηση ιστοσελίδων με ψευδείς πληροφορίες υγείας. Συγκεκριμένα εντοπίστηκαν 42 ιστοσελίδες με συνολικά 28 εκατ. ακολούθους που προσέλκυσαν συνολικά 800 εκατ. views.

Μάλιστα ένα συγκεκριμένο άρθρο που υποστήριζε ψευδώς ότι η Αμερικάνικη Ιατρική Ένωση έδωσε οδηγία σε γιατρούς και νοσοκομεία να δηλώνουν περισσότερους θανάτους από τον κοροναϊο απ' όσους πραγματικά καταγράφονταν είχε 160 εκατ. views.

Tο γεγονός ότι τέτοια άρθρα έχουν τόσο τεράστια εξάπλωση στο Facebook δείχνει ότι το λογισμικό του δεν είναι ικανό να προστατέψει του χρήστες από την παραπληροφόρηση στο τόσο σημαντικό θέμα της υγείας. Όλα αυτά σε μια εποχή πανδημίας και ενώ η εταιρία είχε υποσχεθεί ότι οι χρήστες της θα είναι "ασφαλείς και σωστά ενημερωμένοι". Άρθρα με ακραίες θεωρίες συνωμοσίας και επικίνδυνες για την υγεία πληροφορίες κυκλοφορούν ακόμα στο Facebook χωρίς καμία σήμανση και διαδίδονται με τρομακτική ταχύτητα.

Νεκροί λόγω παραπληροφόρησης

Γενικότερα οι θεωρίες συνωμοσίας γύρω από την πανδημία έχουν εξαπλωθεί σε κάθε μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Συνολικά έχουν καταγραφεί πάνω από 2.000 θεωρίες και ψευδείς αναφορές για τον ιό. Κάποιες από αυτές μάλιστα αποδείχθηκαν ιδιαιτέρως επικίνδυνες και οδήγησαν σε θανάτους. Συγκεκριμένα περίπου 800 θάνατοι συνδέονται με την ψευδή πληροφορία ότι το καθαρό οινόπνευμα σκότωνε τον ιό. Περίπου 60 άτομα τυφλώθηκαν πίνοντας μεθανόλη αφού διάβασαν σχετικό άρθρο. Στην Ινδία 12 άτομα πέθαναν πίνοντας ένα σκεύασμα αφού παρακολούθησαν βίντεο στο διαδίκτυο. Το βίντεο έδινε τη συνταγή και υποστήριζε ότι έτσι αποκτάς ανοσία στον κοροναϊό. 

Πέραν από θανάτους όμως η παραπληροφόρηση προκαλεί και μεγάλη εξάπλωση του Covid-19. "Οι εθνικές και διεθνείς αρχές δεν πρέπει μόνο να εντοπίζουν τις φήμες και τις θεωρίες συνωμοσίας και να τις καταρρίπτουν αλλά πρέπει να πιέζουν και τις εταιρίες των Μέσων κοινωνικής δικτύωσης να προωθούν αληθείς και εξακριβωμένες πληροφορίες", αναφέρει χαρακτηριστικά η έρευνα.

Είναι αρκετά τα μέτρα;

Ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ είχε ανακοινώσει το 2018 το πλάνο του για τη δημιουργία ενός μεγάλο δικτύου συνεργατών που θα ελέγχει τα δημοσιεύματα και θα έχει τη δυνατότητα να βάζει προειδοποιητικές ταμπέλες σε μη αξιόπιστες πληροφορίες. Είχε ανακοινώσει ότι οι ψευδείς ειδήσεις θα περιθωριοποιηθούν από τον αλγόριθμο. Η έρευνα όμως δείχνει ότι ένας τεράστιος δημοσιευμάτων παραπληροφόρησης ξεφεύγει από το σύστημα του Facebook ακόμα και αν έχει εντοπιστεί και επισημανθεί από ανεξάρτητους οργανισμούς.

Περίπου το 84% των άρθρων με ψευδείς πληροφορίες και θεωρίες συνωμοσίας... γλιστρά από τους ελέγχους και εμφανίζεται στους χρήστες χωρίς κάποια σήμανση.

Το Avaaz τονίζει ότι η σωστή σήμανση και η βελτίωση του συστήματος εντοπισμού θα μείωνε δραστικά τη διάδοση των fake news στο Facebook και θα προστάτευε τους χρήστες του πάνω σε ένα τόσο κρίσιμο θέμα όπως αυτό της υγείας.

Από την άλλη, η εταιρία απαντώντας στα ευρήματα της έρευνας τόνισε ότι παίρνει συνέχεια μέτρα και επενδύει τεράστια ποσά για τον περιορισμό της παραπληροφόρησης. Υποστήριξε ότι τα μέτρα έχουν αποφέρει σημαντικά αποτελέσματα.