Αυτοί είναι οι ιοί που «μυρίζουν» τα κουνούπια, «επιτίθενται» και τους διασπείρουν

Έρευνα

Σύμφωνα με νέα έρευνα, ο ιός Ζίκα και ο ιός του Δάγκειου πυρετού μεταβάλλουν το μικροβίωμα μολυσμένων ποντικών και ανθρώπων και δημιουργούν ελκυστικές μυρωδιές που προσελκύουν κουνούπια τα οποία διασπείρουν τις νόσους.

Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Cell, το αλλοιωμένο άρωμα του σώματος του ξενιστή προσελκύει τα κουνούπια, τα οποία τον δαγκώνουν, ρουφάνε το μολυσμένο αίμα του και στη συνέχεια μεταδίδουν τον ιό στο επόμενο θύμα τους.

Ο Δάγκειος πυρετός μεταδίδεται από τα κουνούπια σε τροπικές περιοχές σε όλο τον κόσμο και περιστασιακά σε υποτροπικές περιοχές όπως οι νοτιοανατολικές Ηνωμένες Πολιτείες. Οι μολυσμένοι άνθρωποι παρουσιάζουν πυρετό, εξανθήματα και έντονους πόνους και μερικές φορές οδηγούνται σε αιμορραγία και θάνατο. Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Αλλεργιών και Λοιμωδών Νόσων (NIAID) του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας (NIH) των ΗΠΑ, περισσότερα από 50 εκατομμύρια κρούσματα δάγκειου πυρετού καταγράφονται κάθε χρόνο, επιφέροντας περίπου 20.000 θανάτους, οι περισσότεροι από αυτούς σε παιδιά.

Η νόσος που προκαλείται από τον ιό Ζίκα μεταδίδεται επίσης από τα κουνούπια. Αν και συνήθως ο Ζίκα δεν προκαλεί σοβαρή ασθένεια σε ενήλικες, ένα πρόσφατο ξέσπασμα στη Νότια Αμερική προκάλεσε σοβαρές συγγενείς ανωμαλίες στα αγέννητα παιδιά μολυσμένων εγκύων γυναικών. Αυτή η οικογένεια ιών περιλαμβάνει επίσης τους ιούς του Κίτρινου πυρετού, της ιαπωνικής εγκεφαλίτιδας και του Δυτικού Νείλου.

Μια ομάδα ερευνητών από τις ΗΠΑ και από το Πεκίνο υποψιάστηκαν ότι ο ιός του δάγκειου πυρετού και ο Ζίκα μπορεί να χειραγωγούν τους ξενιστές με κάποιο τρόπο για να προσελκύσουν τα κουνούπια. Τόσο η ελονοσία όσο και η γενική φλεγμονή μπορούν να αλλάξουν τη μυρωδιά των ανθρώπων. Η ιογενής μόλυνση από τον δάγκειο πυρετό και από τον Ζίκα, σκέφτηκαν, ότι μπορεί να κάνει το ίδιο πράγμα.

Πρώτα η ομάδα εξέτασε εάν τα κουνούπια έδειχναν προτίμηση στα μολυσμένα ποντίκια. Και πράγματι, όταν προσφέρθηκε στα κουνούπια μια επιλογή από υγιή ή άρρωστα ποντίκια με δάγκειο πυρετό, τα κουνούπια έλκονταν περισσότερο από τα μολυσμένα.

Στη συνέχεια ανέλυσαν τα δύσοσμα μόρια στο δέρμα μολυσμένων και υγιών ποντικών και εντόπισαν αρκετά που ήταν πιο κοινά σε μολυσμένα ζώα και τα εξέτασαν μεμονωμένα. Κατόπιν, τα εφάρμοσαν τόσο σε καθαρά ποντίκια, όσο και σε ανθρώπινα χέρια και διαπίστωσαν ότι ένα ευωδιαστό μόριο, η ακετοφαινόνη, ήταν ιδιαίτερα ελκυστικό για τα κουνούπια. Τα αρωματικά μόρια για το δέρμα που συλλέχθηκαν από ασθενείς με δάγκειο πυρετό έδειξαν το ίδιο πράγμα, περισσότερη ακετοφαινόνη και περισσότερα κουνούπια.

Η ακετοφαινόνη παράγεται από μερικά βακτήρια που αναπτύσσονται στο δέρμα του ανθρώπου (και του ποντικού). Κανονικά το δέρμα παράγει ένα αντιμικροβιακό πεπτίδιο που κρατά υπό έλεγχο τους πληθυσμούς αυτών των βακτηρίων, αλλά αποδεικνύεται ότι όταν τα ποντίκια μολύνονται με δάγκειο πυρετό και Ζίκα, δεν παράγουν τόσο πολύ από το αντιμικροβιακό πεπτίδιο και τα βακτήρια αναπτύσσονται πιο γρήγορα. Αυτό μπορεί να εξηγήσει και το πώς οι ιοί των κουνουπιών καταφέρνουν να είναι παρόντες για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα.

Οι ερευνητές δοκίμασαν επίσης ένα πιθανό προληπτικό. Έδωσαν σε ποντίκια με δάγγειο πυρετό έναν τύπο παραγώγου βιταμίνης Α, την ισοτρετινοΐνη, που είναι γνωστό ότι αυξάνει την παραγωγή του αντιμικροβιακού πεπτιδίου του δέρματος. Τα ποντίκια που έλαβαν ισοτρετινοΐνη παρήγαν λιγότερη ακετοφαινόνη, περιορίζοντας την προσέλκυση των κουνουπιών και πιθανώς τον κίνδυνο μόλυνσης άλλων με τον ιό.

Το επόμενο βήμα των επιστημόνων είναι να αναλύσουν περισσότερους ανθρώπους με δάγκειο πυρετό και Ζίκα για να δούν εάν η σύνδεση οσμής δέρματος-μικροβίου είναι γενικά αληθινή σε πραγματικές συνθήκες και αν η ισοτρετινοΐνη μειώνει την παραγωγή ακετοφαινόνης σε μολυσμένους ανθρώπους όπως και σε μολυσμένα ποντίκια.

Πηγή: “A volatile from the skin microbiota of flavivirus-infected hosts promotes mosquito attractiveness” 30 June 2022, Cell.

DOI: 10.1016/j.cell.2022.05.016